Ochronka im. Adama Żeromskiego

Prześliczne szkolne wzgórze. Na froncie placu, tuż za drogą, wznosi się piękny, murowany dom. Ściany z szarego kamienia fugowane cementem, mocny dach łamany od wyglądków i balkonów, weranda podparta przez łukowate arkady”. To fragment „Róży” Stefana Żeromskiego z opisem tej wspaniałej budowli wzniesionej staraniem pisarza w 1907 roku.

„Żeromski dał Nałęczowianom śliczny dom. Zbudowany według planów Jana Witkiewicza, salę frezem ozdobił malarz Kazimierz Młodzianowski. Matki pracujące mogły oddawać dzieci rano, a zabierać pod wieczór umyte, uczesane, opowiadające radośnie „czego się nauczyły”. Te słowa zapisane w pamiętniku Henryki Witkiewiczowej potwierdzają zaangażowanie pisarza w dzieło budowy tej pionierskiej na owe czasy placówki wychowawczej, na którą pisarz przeznaczył honorarium za „Dzieje grzechu” i dochód z wydanej książki „Na nową szkołę”.

Zgodnie z wolą pisarza placówka ma służyć społeczności Nałęczowa. Przez wiele lat funkcjonowało w niej przedszkole. Obecnie w Ochronce mieści się Muzeum Bolesława Prusa (Oddział Muzeum Lubelskiego – Muzeum Literackie w Nałęczowie).